"แกงขี้เหล็ก ภูมิปัญญาพื้นบ้านนครชุม" วันเพ็ญเดือนสิบสอง

.....ชาวนครชุมโบราณ เอาใบอ่อนและดอกขี้เหล็กมาปรุงเป็นของกินในวันเพ็ญเดือน 12   แกงขี้เหล็กกันทุกครัวเรือน กินเป็นกับข้าวเท่ากับกินยาไปพร้อมกัน  ผู้รู้ตำรายากล่าวว่า...วันเพ็ญเดือนสิบสองตัวยาจากต้นขี้เหล็กจะหนีขึ้นสู่ยอด คนนครชุมโบราณจึงมีพิธีพลียาจากต้นขี้เหล็กก่อนทำการเก็บในตอนเช้ามืด...และทำการแกงวันเดียวกัน

                    เพ็ญสิบสองตั้งกองแกงขี้เหล็ก         เหลืองดอกเล็กมีคุณค่ามหาศาล

                 ยาอร่อย ตามตำรามีมานาน           ชวนลูกหลานกินกันเพ็ญเดือนสิบสอง

          ขี้เหล็ก เป็นพืชผักสมุนไพรที่หาได้ง่ายตามท้องไร่ท้องนาหรือสวนหลังบ้าน นอกจากจะนำมาใช้ทำเป็นอาหารไว้รับประทานแล้ว ตำราการแพทย์แผนไทยยังได้มีการใช้ประโยชน์ของต้นขี้เหล็กในหลายๆด้าน เช่น ใช้แก้อาการท้องผูก บำรุงโลหิต บำรุงน้ำดี ช่วยทำให้เจริญอาหาร ช่วยกำจัดรังแค  ทำความสะอาดผม ทำให้ผมชุ่มชื่นเงางาม โดยส่วนที่นำมาใช้และมีสรรพคุณทางยา ได้แก่ ดอก ใบ ใบแก่ ฝัก เปลือกฝัก เปลือกต้น ลำต้น กิ่ง แก่น ทั้งต้น และราก

          นอกจากนี้ ขี้เหล็ก ยังมีสาร “บาราคอล” (Baracol) ที่มีฤทธิ์ในการกล่อมประสาท และ มีฤทธิ์เป็นยานอนหลับอ่อนๆ ทำให้นอนหลับสบาย แต่ก็ใช้ว่ามันจะได้ผลอย่างที่หลายคนเข้าใจ เพราะในกระบวนการปรุงอาหารให้ปลอดภัยก็ต้องต้มน้ำทิ้งเสียก่อน เพื่อลดความขมและความเฝื่อน ทำให้ความเป็นพิษและฤทธิ์ดังกล่าวลดน้อยลงไปด้วย